Türk dünyasının ortasında işbirliği ve ticaret her geçen gün büyümektedir. Öyle ki Türk ülkelerinin birbirleriyle nadide coğrafyalarda yaptığı anlaşmaların değeri de uluslararası piyasanın merceğinin altında.
Birçok enerji kaynağına sahip olan Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın güç üslerinde hareketlilik artarken, bölgeden yeni projeler gündeme gelmeye aday. O projelerden biri de Trans Hazar Petrol Boru Hattı…
TRT’de yer alan habere göre, Bu hat için şu anda imzalar atılmamış olsa da yakın gelecekte yeni gelişmelerin yaşanması muhtemeldir. İmzalanacak imzalarla, olası Trans Hazar Petrol Boru Hattı’nın bölgedeki petrol entegrasyonundaki istikrarı değiştirmesi bekleniyor.
Uzmanlara göre proje, güzergahın değerli noktalarının bulunduğu Türkiye’ye bölgesel ve uluslararası arenada rol kazandırabilir. Öyle ki Türkiye petrol ticaret merkezi olma potansiyelini daha da güçlendirebilir.
Türk Güç Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener ile Hazar Denizi’ndeki güç noktalarının değerini ve Trans Hazar Petrol Boru Hattı’nın faydalarını konuştuk.
ULUSLARARASI PAZARLARI HEDEFLEMEK
Akyener, öncelikle Trans-Hazar Petrol Boru Hattı’nın uzun yıllardır planlanan bir proje olduğunu ancak hattın henüz imzalanmadığını belirtiyor. Akyener, bu hattın hayata geçmesini en çok isteyen iki ülkenin Kazakistan ve Türkmenistan olduğunun altını çiziyor. Hatta “Kazakistan, ürettiği petrolü bir petrol boru hattıyla Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı’na ve muhtemelen gelecekte Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı’nın genişletilmiş versiyonuna taşımayı hedefliyor” diye ekliyor.
“Trans Hazar Petrol Boru Hattı, Kazakistan ve Türkmenistan’ın petrol ve doğal gaz üretimini Azerbaycan’a ve oradan da uluslararası pazarlara ulaştırmak için planlanan bir boru hattı projesidir. Boru hattının iki ayağı vardır; Kazakistan’dan Bakü’ye petrol taşıyan bir boru hattı ve Türkmenbaşı’ndan Bakü’ye doğal gaz taşıyan bir boru hattı. Bu projenin hedefleri arasında bölgesel enerji entegrasyonu, Türk dünyası ile işbirliği ve enerji güvenliğinin artırılması yer alıyor. Ancak projeyle ilgili bazı soru işaretleri ve ekonomik sürdürülebilirlik konuları da var. Henüz proje imzalanmadı ama inşallah bundan sonra hayata geçer” dedi.
CEYHAN LİMANI’NIN DEĞERİ ARTIYOR
Trans Hazar Petrol Boru Hattı’nın ekonomik katkılarının çok önemli olması bekleniyor. Akyener, bu boru hattı hayata geçirilirse “Kazakistan ve Türkmenistan’a petrol ve doğalgaz ihracatı daha aktif ve verimli olacak” diyor:
“Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı’nın tam kapasitesini daha fazla petrol taşıyarak kullanabilir ve bu hat üzerinden Kazakistan’ın petrol ihracatının bir kısmını gerçekleştirebilir. Bu durum Türkiye’nin Ceyhan Limanı’nın stratejik önemini artırırken, Kazakistan’ın Rusya’ya olan bağımlılığını azaltma hedefini de pekiştiriyor.
Aynı şekilde bu boru sınırı, Türkmenistan’ın daha fazla doğal gaz üretip Türkiye’ye göndermesi için büyük bir fırsat sağlıyor. Türkmenistan vergi sisteminde ve yatırım çekme politikalarında iyileştirmeler yaparsa, Türkiye’nin güçlenmesiyle Türkmenistan’ın doğal gaz ihracat potansiyeli artabilir. Bu, Türkmenistan’ın ekonomik kalkınmasına yardımcı olabilir ve doğal gaz ihracatını çeşitlendirebilir.”
ÜLKELERİN EKONOMİK BÜYÜME POTANSİYELİNİ ARTIRIR
Trans Hazar Petrol Boru Hattı’nın amacı, bölge ülkeleri arasındaki bağları ilerletmektir. Akyener, böyle bir sınırın kriz durumlarında enerji arz güvenliği açısından da çok değerli olacağına dikkat çekiyor:
“Boru hattının hayata geçmesiyle bu ülkeler arasında güç alanında daha güçlü bir işbirliği ve bütünleşme sağlanıyor. Güç kolundaki işbirlikleri, ülkelerin ekonomik büyüme potansiyelini artırmakta, istihdam yaratmakta ve bölgesel kalkınmanın temelini oluşturmaktadır. Aynı zamanda, kriz durumlarında güç kaynağı güvenliğini sağlamak için alternatif bir nakliye rotasına sahip olmak büyük bir avantaj olacaktır.
Trans Hazar Petrol Boru Hattı’nın hayata geçmesiyle birlikte bölgedeki enerji kaynaklarının daha aktif kullanılması ve ihracat potansiyelinin artması bekleniyor. Bu durum bölge ülkelerinin ekonomik büyümesini ve kalkınmasını desteklerken aynı zamanda enerji arz güvenliğini de sağlamaktadır. Ancak bu projenin hayata geçirilmesi birçok teknik, ekonomik ve siyasi zorluğu beraberinde getirecek ve detaylı bir planlama ve işbirliği gerektirecektir.”
BTC TAM KAPASİTESİ MEVCUT DEĞİL
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı’nın kapasitesi 1,2 milyon varil civarında. Ancak bu kapasitenin yarısının bile kullanılamadığını söyleyen Akyener, detayları şöyle aktarıyor:
“Azerbaycan’ın petrol üretimindeki düşüş nedeniyle BTC’nin taşıma kapasitesi 500-600 bin varil arasına düştü. Kazakistan şimdilik günlük ortalama petrol sevkiyatını 30-40 bin varil arasında gerçekleştiriyor. Bu sevkiyat şu anda gemilerle yapılıyor, petrol boru hattıyla değil. Bazı günler tanker yanaşmıyor ama bu rakam ortalama. Ama şimdilik Kazakistan’ın hedefi liman kapasitelerini artırmak ve günlük petrol sevkiyatını 400-500 bin varile çıkarmak. Bu formda BTC’nin kapasitesinin kullanılması amaçlanıyor.”
Türkiye PETROL TİCARET MERKEZİ OLABİLİR
Trans-Hazar Petrol Boru Hattı’nın Türkiye’ye enerji ticaretinde önemli bir rol verebileceğini belirten Akyener, bölgesel ekonomik bütünleşmeye katkı sağlanmasının stratejik kazanımlar sağlayacağını da sözlerine ekledi:
Hat, Türkiye’ye çeşitli petrol kaynaklarından tedarik imkanı sağlıyor. Bu da Türkiye’ye güç anlamında stratejik çeşitlilik getiriyor. Rafineriler uygun yağ türlerini kullanarak işletme verimlerini arttırırlar. Trans Hazar Petrol Boru Hattı, farklı türde petrollerin Türkiye’ye ulaşmasını sağlayarak rafinerilerin daha verimli çalışmasına katkı sağlayabilir.
Hat, Türkiye’nin stratejik değerini de artırıyor. Ceyhan Limanı değerli bir petrol ticaret merkezi olabilir. Türkiye petrol ve petrol ürünleri piyasası ile Ceyhan’da depolama ve ticaret merkezi konumunu güçlendirebilir. Ayrıca Trans-Hazar Petrol Boru Hattı, Türkiye’nin bölgesel iş birliğine katkı sağlayabilir. Örneğin Kerkük-Ceyhan Boru Hattı Sınırı, Irak üzerinden daha fazla petrol alımı için revize edilebilir. Irak’ın İpek Yolu projesi kapsamında Basra Petrol’ün Ceyhan’a ulaşması için çalışmalar yapılabilir. Bu tür projelerle Türkiye, bölgedeki petrol ticaretine daha fazla entegre olabilir.
Uzun vadede Türkiye, Trans-Hazar Boru Hattı Sınırı üzerinden petrol ticareti yaparak bir doğal gaz ticaret merkezi olma iddiasını güçlendirebilir. Yani Türkiye enerji ticaretinde değerli bir rol oynayabilir ve bölgesel ekonomik bütünleşmeye katkıda bulunabilir.”
